Privredni rast ne podrazumijeva i više prava za radnike, naročito ne u okviru ekonomske zone Evropske unije čije članice ni slučajno nisu ravnopravne. Istočna Evropa se već decenijama nalazi u službi razvoja prvenstveno njemačke privrede, ponajviše kao izvor jeftine radne snage. Manjak radne snage trebao bi biti prilika da se to promijeni, ali mađarska vlada se dosjetila rješenju – na teret radnika. Parlamentarna većina premijera Orbana, poznatog po ultradesničarskim stavovima i antiizbjegličkoj politici, usvojila je zakon po kojem poslodavac može povećati broj sati prekovremenog rada. Budući da njemačka automobilska industrija gaji bliske veze s mađarskim vlastima i spremno koristi svoj uticaj za deregulaciju tržišta rada, ne treba ovaj zakon pripisati nekakvoj autokratskoj samovolji Viktora Orbana – u pitanju je dobro promišljena strategija slabljenja radništva.
Dovoljan razlog da se i kod nas malo više kritički preispitaju kojekakve njemačke i ine ekonomske inicijative. Koliko god nam je potreban spas od domaćih predatora, dobro bi bilo znati koju cijenu plaćamo za to.
Piše: Robert Müller
S njemačkog preveo: M. Manojlović
U glavnom gradu Mađarske već sedmicu dana 15.000 ljudi demonstrira protiv takozvanog robovskog zakona. To je dovelo do blokada mostova i važnih institucija, recimo centrale državnih medija u Budimpešti, jer demonstranti pokušavaju prinuditi medije da predstave i njihovu stranu priče. To im još uvijek nije uspjelo, između ostalog i zato što su mediji pod uticajem ultradesničarskog premijera Viktora Orbana, a on sav svoj uticaj koristi za diskreditaciju pokreta koji se odupire spornom zakonu. [Neki opozicionari su medijsku pažnju pokušali obezbijediti i upadom u zgradu državne televizije - op.ur]
No o čemu se zapravo radi u tom zakonu koji je narod već prozvao „robovskim“?
Poznate su nam žalopojke njemačkih firmi o „manjku radne snage“. Privredni rast dovodi i do povećane potražnje za radnicima. Zbog toga šefovi moraju isplaćivati veće plate, da bi privukli dovoljno uposlenika. No vladajuća klasa istovremeno uvijek teži da troškove proizvodnje drži na minimumu, dakle da što manje novca izdvaja za radnike. U žargonu vladajuće klase, „manjak radne snage“ zapravo znači „previsoke plate“. Budući da i u istočnoj Evropi raste potražnja za radnom snagom, mađarska vlada pokušava zakonom povećati raspoloživu količinu radne snage, i to tako što će olabaviti važeće propise o prekovremenom radu i radnike obavezati na duže radno vrijeme.
[Zakonom se dozvoljava kompanijama da od radnika zahtijevaju i do 400 sati prekovremenog rada godišnje, a da im taj rad mogu platiti s odgodom i do tri godine. Prekovremeni rad je do sada bio ograničen na 250 sati godišnje. Dodatna povlastica je i to da poslodavci u pregovorima mogu zaobići sindikate i o prekovremenom radu pregovarati direktno s radnicima, što radnike stavlja u izuzetno nepovoljan položaj bez ikakve zaštite od pritisaka i prijetnji. Izvor: LeftEast]
Jer privredni napredak istočne Evrope predstavlja problem za njemačku privredu. Donedavno je istočna Evropa bila dobar izvor jeftine radne snage. Istočnoevropski radnici su radili pod neljudskim uvjetima u poljoprivredi, stočarstvu i transportnoj branši. Ali ovaj izvor polako presušuje zato što plate rastu, a nezaposlenost pada. Najnižu stopu nezaposlenosti u čitavoj Evropskoj Uniji ima Češka (3,2%). Mađarska je na četvrtom mjestu, sa 4,3 % nezaposlenih. Usljed toga je sve manje ljudi voljno da iz istočne Evrope odlazi u Njemačku da bi bili izrabljivani. Sve više radnika u cestovnom prevozu dolazi s Filipina. Istočnoevropski radnici imaju sve više samopouzdanja: češke kamiondžije, na primjer, pred sudom su se izborile za njemački minimalac, što bi moglo biti škola njihovim kolegama iz drugih zemalja. Ove godine je i poljoprivredna industrija imala velikih problema da privuče dovoljno sezonskih radnika iz istočne Evrope. Pojedini poljoprivrednici su u očajanju nudili i satnicu od 16 evra.
„Manjkom radne snage“ iz istočne Evrope pogođen je još jedan sektor: njemačka automobilska industrija. Za nju istočna Evropa tradicionalno predstavlja „produženu radionicu“. Mnogi dobavljači za njemačku automobilsku industriju smješteni su tik uz njemačko-poljsku granicu, no tu se obavlja i dio direktne proizvodnje. Tako, na primjer, drugi najveći privredni subjekt u Mađarskoj pripada koncernu Audi. K tome je i BMW u julu najavio izgradnju nove fabriku na istoku Mađarske. Preko nje će ovaj bavarski gigant investirati u grad Debrecin oko milijardu evra. Planirana je proizvodnja 150.000 automobila godišnje. Direktno ili indirektno, u Mađarskoj otprilike pola miliona radnih mjesta ovisi o njemačkim firmama.
Karakteristike privrednog rasta čitave istočne Evrope najoštrije se ocrtavaju u Mađarskoj. U usporedbi s Poljskom, Češkom i Slovačkom, u Mađarskoj su realni dohoci doživjeli najveći porast. U martu 2017. godine plate u Mađarskoj bile su za 12,8% više nego prethodne godine. Ako uračunamo 2% inflacije, to znači realni porast od 10 procenata. Ovaj rast je posljedica nevjerovatnog privrednog razvoja, koji poslodavce prisiljava da podižu plate da bi zadržali radnike. Upravo se ovom trendu pokušava suprotstaviti Orbanov „robovski zakon“. Uvođenjem fleksibilnosti u regulaciju prekovremenog rada, postaje moguće od zaposlenih zahtijevati duže radno vrijeme, što amortizuje nedostatak radne snage. Tako gledano, jasno je zašto ova reforma nailazi na negodovanje.
Ovo jasno pokazuje na čijim se leđima iznosi privredni rast. Kapital nije spreman isplaćivati veće nadnice i, da bi mogao nastaviti izrabljivati radnike, pokušaće instrumentalizovati građansku državu. Pogotovo njemačka automobilska industrija koja koristi svoje prisne veze s mađarskim premijerom. Nudi investicije, a zauzvrat zahtijeva deregulaciju tržišta rada. Što efikasnije budu mogli izrabljivati radnike, to će imati manje troškove proizvodnje, što je smisao i svrha mađarskog „robovskog zakona“. (Redaktorisala M. Evtov)
Preneseno sa: klassegegenklasse.org
Datum objavljivanja: 20/12/2018.