Gradovi protiv auta: Barcelona vraća ulice stanovnicima

Piše: 

Stephen Burgen
Mnogima s bh. prostora ovaj tekst zvuči kao ironija, ako ne i sarkazam, budući da se mi ovdje borimo za minijaturne ‘velike’ parkove – barem jedan po opštini, a i do njih nam se valja lomatati preko parkirališta i ulica bez trotoara – dok Barcelona ubrzano nastoji da svakom svom stanovniku obezbijedi pristup zelenilu u tri minute hoda. Naši načelnici reklamiraju podzemne garaže, a Barcelona se zatvara za automobile – jer nema drugog načina da se prodiše. Koliko god ovakve priče izgledale kao prst u oko, vrijedi ih pročitati, pa da neke nove-stare-nove načelnike možemo uputiti u to da razvoj grada za 21. vijek ne znači kongresne centre od trideset spratova niti betoniranje parkova radi podzemnih garaža. (@RiD)

 

Po novom planu grada, jedna od tri ulice Barcelone u njenom veoma zagađenom centralnom distriktu Eixample (mreža ulica koju je u 20. vijeku osmislio inženjer Ildefons Cerdà) postaje – zelena zona. Prioritet plana su pješaci i biciklisti. Na raskršćima se pravi 21 javni trg – tako da nijedan stanovnik ne bude udaljen više od 200 m od trga ili malog parka [radi se o izuzetno pristupačnom ravnom terenu, op.ur.]. „Cerdà je Barcelonu modernizovao krajem 19. vijeka, a mi sad oživljavamo taj duh urbane transformacije da bismo Eixample uveli u 21. vijek,” objašnjava Janet Sanz, zamjenica gradonačelnice.

Desetogodišnji plan, čija se vrijednost procjenjuje na 37,8 miliona eura, predstavlja ubrzan i radikalni nastavak politike superblokova koju je Barcelona uvela 2016. godine. Shema superblokova objedinjava devet gradskih blokova i zatvara ih za saobraćaj u tranzitu ograđujući ih žardinjerama i klupama. Usto se otvaraju biciklističke staze i zelene površine, a mnoga parkirališta zamjenjuju trgovima s klupama. Automobili nisu potpuno zabranjeni, ali se njihova upotreba ne ohrabruje.

Superblokova već ima šest, a u narednih nekoliko godina planira ih se još jedanaest – ako se plan provede u cjelini, ukupno će ih biti 500. Superblokovi su oaze tišine u gradu sa 6.000 automobila po kvadratnom kilometru, i to ne računajući kombije i motore – što je najviše u Evropskoj uniji (EU). Novi planom se nastoji riješiti hronični problem nedostatka javnog prostora, ali i jednako hronični problem zagađenja zraka. U smislu zagađenja azotnim dioksidom i lebdećim česticama, Barcelona gotovo nikad ne ispunjava standarde EU, a ni standarde Svjetske zdravstvene organizacije (SZO) po kojima je dozvoljeni maksimum 40 mikrograma po kubnom metru, dok u većini gradskih područja Barcelone iznosi preko 47.

U okviru odgovora na pandemiju COVID-19, da bi se dobilo što više javnog prostora, Barcelona je, kao i Pariz i Milano, praktikovala tzv. taktički urbanizam: proširivanje pločnika, ulice privremeno zatvorene za saobraćaj, otvaranje novih biciklističkih staza, zatvaranje parkirališta.

Ove mjere su naišle na opšte odobravanje i, uprkos protivljenju automobilističkih lobija, javno mnijenje se oko ovoga nije polarizovalo kao u nekim britanskim gradovima.

Od zatvaranja u martu ove godine, grad je napravio 29 kilometara biciklističkih staza (sad ih ima gotovo 240 km) i 12 km pločnika. Tokom istog perioda zatvoreno je 1.300 parkirališta. [...]

IZVOR: Guardian

Objavljeno: 11/11/2020.

 

Objavljeno na RIJEČ i DJELO: 

21/11/2020